Đóng cửa Dinh thự họ Vương: "Cái lý ông Mèo" cần phải được tôn trọng, giải quyết hài hòa, thỏa đáng

"Cái lý ông Mèo" cần phải tôn trọng...?

Theo đó, ông Vương Duy Bảo, cháu nội vua Mèo Vương Chí Thành cho biết, dự kiến ngày 15/6, ông sẽ "đóng cửa" khu dinh thự họ Vương ở Đồng Văn, Hà Giang. Lý do ông Bảo đưa ra là hai năm nay, chính quyền không đầu tư tu sửa khiến khu dinh thự xuống cấp và tỉnh Hà Giang chưa xây dựng được quy chế quản lý khu di tích.

Ông Bảo cho biết thêm, tại cuộc họp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Giang ngày 21/5, ông đã thông báo nếu tỉnh không xây dựng Quy chế quản lý khu di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia nhà họ Vương thì gia đình ông buộc phải “tự quản lý" tránh công trình xuống cấp và không đảm bảo cho du khách thăm quan.

Dinh Nhà Vương có diện tích gần 3000m2 nằm giữa thung lũng Sà Phìn

Để chuẩn bị cho việc "tự quản lý" nêu trên thì con cháu họ Vương sẽ phải tạm thời đóng cửa khu di tích, không tiếp nhận khách tham quan. Khu dinh thự sẽ mở cửa trở lại khi chính quyền và con cháu họ Vương đạt được sự thống nhất về phân chia nguồn lợi từ thu phí tham quan, cũng như làm rõ những trách nhiệm của các bên có liên quan.

Đáp lại đề nghị trên, ngày 31/5, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Giang có văn bản gửi ông Vương Duy Bảo và Vương Quỳnh Sèo là đại diện hậu duệ họ Vương người H'Mông, đề nghị nghiên cứu, tham gia xây dựng Quy chế quản lý khu dinh thự.

Với quy định về quản lý, sử dụng nguồn thu từ phí tham quan di tích, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Giang nêu rõ sẽ "mời đại diện con cháu họ Vương làm việc, bàn bạc cụ thể, thống nhất, sau đó trình cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định; sau khi được phê duyệt sẽ đưa vào Quy chế".

Ngày 5/6, ông Vương Duy Bảo hồi đáp Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Giang, khẳng định đến 15/6, nếu Sở không hoàn thiện quy chế quản lý khu dinh thự họ Vương thì ông sẽ tự quản lý.

Cháu nội vua Mèo đã đưa ra "cái lý" cụ thể rằng, sau khi được cấp sổ đỏ khu dinh thự (tháng 5/2019) thì ông "có quyền chiếm hữu, sử dụng và định đoạt vì những quyền này được pháp luật bảo vệ".

Do vậy, ông Bảo đề nghị tỉnh Hà Giang mời đại diện họ Vương đến bàn thảo để thống nhất ba vấn đề: Trách nhiệm Nhà nước với dinh thự vì đây là di tích quốc gia; trách nhiệm dòng họ Vương cùng Nhà nước bảo vệ và phát huy giá trị khu di tích; phân chia quyền lợi (từ bán vé) giữa Nhà nước và họ Vương.

Liên quan đến nội dung này, ông Nguyễn Trung Ngọc, Phó chủ tịch huyện Đồng Văn (Hà Giang) cho biết, huyện đang tham mưu để tỉnh sớm hoàn thiện quy chế quản lý di tích nhà họ Vương. Tuy nhiên, việc này phải được làm thận trọng và chặt chẽ.

Đại diện chính quyền huyện Đồng Văn cũng đã giải thích về nguồn thu từ phí thăm quan tại khu di tích này. Theo đó, phí tham quan di tích do HĐND tỉnh Hà Giang quyết định (20.000 đồng mỗi lượt tham quan). Tiền thu được dùng để tái đầu tư vào khu di tích, trả lương nhân viên, nộp vào ngân sách tỉnh. Huyện Đồng Văn cũng tuyển dụng 4 người là hậu duệ vua Mèo vào làm việc tại di tích. Thời gian qua, Hà Giang đã chi khoảng 8,5 tỷ đồng để trùng tu khu dinh thự.

Cần hài hòa quyền lợi với nghĩa vụ của các bên có liên quan

Trước những diễn biến trên, trao đổi với báo chí bên hành lang Quốc hội nhiều đại biểu Quốc hội lên tiếng cho rằng đề nghị của dòng họ Vương là “hợp lý” và có cơ sở. Tuy nhiên, các bên liên quan cần phải nhìn nhận theo hướng hài hòa các mặt lợi ích cũng như trách nhiệm có liên quan.

Theo đại biểu Phạm Tất Thắng, Phó Chủ nhiệm ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội cũng  bày tỏ, di tích lịch sử dinh thự vua Mèo có tính chất khá đặc biệt bởi nó gắn liền với một dòng họ, với lịch sử dân tộc.

Vị Phó Chủ nhiệm ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội cho rằng, cần phải có sự hài hòa giữa yêu cầu quản lý, yêu cầu của xã hội, cộng đồng với yêu cầu của chủ sở hữu. Phía cơ quan quản lý phải tạo điều kiện cần thiết để vừa có thể trùng tu, phát huy được di tích, đáp ứng nhu cầu tham quan của cộng đồng. Phía dòng họ, về mặt pháp lý thì đang là chủ sở hữu.

Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh, dòng họ không phải là chủ sở hữu bình thường mà là chủ sở hữu của một tài sản văn hóa tinh thần của địa phương, cộng đồng, đất nước. Vì vậy, dòng họ cần thể hiện trách nhiệm với cộng đồng thông qua việc bảo tồn, phát huy di tích này cho thật tốt.

Trên cơ sở đó, vị đại biểu Quốc hội này bày tỏ quan điểm: "Nếu tiếp cận từ 2 hướng như vậy, gia đình họ Vương đề nghị phân chia nguồn thu được từ vé tham quan cũng là hợp lý. Cơ quan quản lý cần quan tâm tới đề xuất của gia đình họ Vương để vừa bảo tồn vừa phát huy được di tích".

Còn theo, đại biểu Hồ Thị Minh (Ủy viên Hội đồng Dân tộc của Quốc hội) cũng đồng tình với quan điểm của nhiều người khi cho rằng, Dinh thự vua Mèo là tài sản là của dòng họ nhưng nó lại là di tích quốc gia nên cần có sự bảo tồn và đặt dưới sự quản lý của nhà nước.

Tuy nhiên vị này, cũng nhấn mạnh, quyết định đóng cửa có lẽ là chưa đúng nhưng cần có sự trao đổi giữa dòng họ với chính quyền địa phương để vừa khai thác được mà vẫn có điều kiện để giữ gìn trùng tu, bảo vệ. 

Thiết nghĩ, trong trường hợp cụ thể trên, Sở Văn hóa - thể thao và du lịch Hà Giang cần phải có quy định rõ ràng để dòng họ thấy rằng có sự chia sẻ phần lợi ích giữa gia đình và dòng họ. Bộ Văn hóa, Thể thao và du lịch cũng phải có hướng dẫn về việc thực hiện cụ thể về quyền và nghĩa vụ của các bên trong những cơ sở di tích lịch sử có nguồn gốc và sở hữu hỗn hợp công tư, bởi không chỉ có điểm di tích dinh thự vua Mèo mà còn nhiều nơi khác đang xảy ra tình trạng tương tự.

Xuân Nguyên/Sức Khỏe 365